Thiền cùng hoa, phần 1: Ikebana

 

Có lẽ đã không dưới một lần bạn thấy chúng tôi dùng từ thiền. Hoặc “chú tâm”, hoặc “chánh niệm”, hoặc “mindfulness”, những từ ngữ vốn không thường xuất hiện trong bối cảnh cỏ hoa đơn thuần.

Vậy thực sự là chúng ta có thể thiền với một bình hoa hay không?

Với AM là có.

Hãy cùng bắt đầu với một khái niệm quen thuộc hơn với người cắm hoa, là Ikebana nhé.

 

 

Ikebana là gì? Ikebana có thể được dịch nghĩa đơn thuần là “living flowers”, hay “bring life to flowers” – mang cuộc sống đến cho những bông hoa. Thế nhưng đây không phải một cách nói hoa mỹ về việc cắm hoa, mà toàn bộ quá trình thực hành Ikebana đều mang hơi thở của sự sống ấy. Một trong những cách thực hành Ikebana cơ bản nhất có thể nói với chúng ta câu chuyện cuộc sống ấy một cách rất rõ ràng: khi cắm Ikebana, bạn sẽ bắt đầu với dáng cắm tam giác (Tai-Yo-Fuki), trong đó cành cao nhất tượng trưng cho thiên đàng, cho bầu trời; cành cắm thấp nhất tượng trưng cho sự bắt đầu, cho mặt đất; và những cành cắm ở giữa tượng trưng cho con người, cho sự kết nối và giá trị mà chúng ta mong muốn tạo ra trong cuộc sống này. Đương nhiên là dưới góc độ một câu chuyện kể bởi người cắm. Thay vì mang cuộc sống đến cho những bông hoa, Ikebana có lẽ phần nhiều đang giúp chúng ta kể về cuộc sống thông qua những bông hoa.

Bởi vậy, gọi Ikebana là một phong cách cắm hoa thì có lẽ chưa đủ. Không ai dám khẳng định chắc chắn về nguồn gốc của cách cắm hoa này, thế nhưng câu chuyện lịch sử được nhiều người biết tới nhất là: khái niệm Ikebana được tạo nên trong thời điểm Phật giáo bắt đầu du nhập vào Nhật Bản, trong bối cảnh mọi người dần quen với một việc “kỳ lạ”: những bình hoa được dâng lên trong đền chùa để bày tỏ sự tôn kính với thần linh. Những bình hoa này trở thành một biểu tượng đặc biệt của sự trân trọng, và quá trình cắm một bình hoa để dâng lên thần Phật cũng phản ánh tinh thần sống của Phật giáo. Đó là sự tĩnh tại, chấp nhận mọi thứ đến và đi như nó vốn có. Bạn có thể nhìn thấy điều này trong cách chọn hoa của Ikebana truyền thống, và cũng là cách chọn hoa đúng đắn nhất cho phương pháp cắm hoa này. Người cắm Ikebana không liên lạc với một tiệm hoa và tìm mua những bông hoa tươi đẹp nhất của ngày, họ ra chính khu vườn của mình, cảm nhận không khí trong khu vườn hôm ấy, và sau đó cắt những cành cây, chiếc lá, cành hoa có sẵn trong khu vườn. Thay vì lựa chọn theo chủ đích, bạn học được cách đón nhận những gì thiên nhiên mang tới cho mình mỗi ngày. Nếu có bông hoa tươi, thì dùng bông hoa tươi. Nếu có cành lá úa vàng, thì dùng cành lá úa vàng. Mọi bông hoa, cành lá đều đang sống ở một giai đoạn khác nhau trên vòng đời của mình, và tất cả đều đáng được chiêm ngưỡng, trân trọng như nhau. Tinh thần đơn thuần đón nhận cuộc sống ấy cũng chính là một trong những nền tảng quan trọng của việc thiền, vốn được thực hành mỗi ngày trong các không gian Phật giáo.

Như lời của một nghệ nhân Ikebana có sức ảnh hưởng lớn nhất thời đại ngày nay – nghệ nhân Toshiro Kawase – thì thông qua sự trân trọng đó, bạn có thể “thấy được toàn bộ vũ trụ này đều nằm trong một bông hoa nhỏ bé”. Bạn không nhất thiết phải theo đạo Phật để trân trọng một bình Ikebana. Và ngược lại, nếu chỉ nhìn ngắm một bình Ikebana để tập trung vào vẻ bề ngoài của chúng, cũng là chưa đủ (và đôi khi còn khó hiểu tới mức đáng bối rối, khi mọi thứ đều có vẻ như đang sắp xếp theo một cách cố tình lộn xộn hoặc đơn giản hoá mọi chuyện). Ikebana tập trung nhiều hơn vào quá trình thay vì kết quả. Ngược lại với suy nghĩ cắm hoa thông thường, một bình Ikebana được cắm ra không mang mục đích trang trí để người khác nhìn vào. Quá trình cắm một bình Ikebana là quá trình để bạn tìm lại kết nối với chính bản thân mình thông qua việc trân trọng những điều tưởng như bình thường và chẳng có gì đặc biệt, như một bông hoa đang dần úa tàn hay một cành cây trong vườn bị gãy sau cơn mưa. Sự chú tâm vào những cành lá, bông hoa đang không-ở-trong thời gian rực rỡ nhất của vòng đời, tạo ra một câu chuyện độc nhất cho bình hoa của bạn. Một câu chuyện chỉ mình bạn hiểu, mình bạn cảm nhận được khi dành thời gian tạo nên nó.

 

 

Quả khó khăn để nghĩ về việc cắm một bình hoa không phải để ngắm. Câu chuyện với Ikebana giúp chúng tôi nhận ra rằng đó là điều khác nhau căn bản khi bạn thiền cùng hoa, và khi bạn cắm hoa đơn thuần. Cắm hoa đơn thuần đòi hỏi bạn phải kể một câu chuyện cho nhiều người cùng hiểu – bình hoa đó phải đẹp mắt, có thể để ở bàn ăn, phòng khách, hay gian thờ. Quá trình cắm hoa của bạn, dù vô thức hay chủ đích, đều cần cân nhắc tới suy nghĩ và ý kiến của nhiều người, khiến bạn không tập trung vào kết nối với bản thân hay chính bông hoa trong khi cắm. Còn khi bạn thiền cùng hoa, bình hoa đó chỉ để cho bạn ngắm. Nhìn từ ngoài vào, mọi thứ có vẻ chẳng có gì khác: cũng là cắm hoa, cắt tỉa, chọn bình. Thế nhưng ở bên trong, mọi chuyện thay đổi hoàn toàn. Thay vì nghĩ về kết nối của bạn với những người xung quanh thông qua bình hoa, bạn được chăm sóc cho kết nối của bạn với chính bản thân mình thông qua từng bông hoa.

Và kết nối đó mới thực sự là kết nối quan trọng nhất trên cuộc đời này, bạn có nghĩ vậy không?

Chúc bạn có một trải nghiệm Ikebana thật trọn vẹn trong những ngày ở nhà nhé.

AM. Living Studio

P/S:

Để cùng bạn cắm hoa Ikebana, chúng tôi có chuẩn bị bàn chông này: https://www.amliving.vn/products/ikebana-pin-frog

Để thưởng thức việc cắm hoa tại nhà dễ dàng, chúng tôi cũng chuẩn bị cả hoa cho bạn: https://www.amliving.vn/products/at-home-flowers-delivery